Zapinka z agatami
Datowanie: 1250-1350
Wymiary: wewnętrzna średnica: 3 cm; zewnętrzna średnica: 4,3 cm
Kamienie w broszy są zakuwane, nie wklejane.
Agat
Agat (gr. agathos - 'dobry') – półszlachetny minerał, wielobarwna, wstęgowa odmiana chalcedonu. Nazwa może pochodzić też od rzeki Achates (dzisiaj Dirillo) w południowej Sycylii we Włoszech, gdzie wydobywano go już w starożytności.
Agaty powstają w geodach. Zbudowane są z wielu różnokolorowych, naprzemianległych, (najczęściej bladych) warstw.
Tak jak w przypadku innych kamieni, w średniowieczu nie rozróżniano (przynajmniej w źródłach pisanych) kamieni o barwie niebieskiej, często nazywając wszystkie niebieskie kamienie po prostu szafirami. Jest to charakterystyczna cecha nazewnictwa w dawnych czasach. Dlatego wzmianki w źródłach pisanych niekoniecznie muszą wskazywać na szafiry w sensie gemmologicznym. Niewątpliwie wiele zabytków ozdobionych jest prawdziwymi szafirami, jednak zdarzają się wyjątkowo bogate ozdoby jak np. zapona ze skarbu z Środy Śląskiej, której centralną część stanowi kamea (o wielkości 2 cm z orłem) wykonana z niebieskiego chalcedonu.
Za sprawą szafiru, który niewątpliwie jest „królem” niebieskich kamieni, niebieskie kamienie stały się symbolem wiary, a także samych niebios, był symbolem ufnosci i światłości, a sam szafir był kamieniem św. Andrzeja.
Niebieskim kamieniom za sprawą wschodnich wierzeń przypisywano także magiczną moc leczenia dżumy, wątroby, gorączki, śledziony czy oczu.
